रब्बी हंगामात कमी वेळेत आणि चांगल्या उत्पन्नाची अपेक्षा असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी फ्रेंच बीन्स म्हणजेच घेवडा हे एक महत्त्वाचे पीक आहे. या पिकाची लागवड, दर्जेदार वाणाची निवड, खत व्यवस्थापन आणि प्रारंभिक काळजी कशा प्रकारे घ्यावी, याची सविस्तर माहिती पालवी ऍग्रीकोने नुकतीच दिली आहे. योग्य नियोजनामुळे कमी दिवसांत पिकाची चांगली वाढ होऊन कीड-रोगाचा प्रादुर्भाव कमी ठेवता येतो.
उत्पादनासाठी वाणाची निवड आणि लागवड पद्धत
फ्रेंच बीन्सची लागवड करताना योग्य वाणाची निवड करणे महत्त्वाचे ठरते. या व्हिडिओमध्ये नेत्रा क्रॉप सायन्स कंपनीचे ‘अंकिता’ हे वाण निवडले आहे. हे वाण निवडण्यामागे तीन मुख्य कारणे आहेत: कमी वेळेत याच्या जास्त तोडण्या होतात, उत्पादन चांगले मिळते आणि कमी कालावधीत अपेक्षित उत्पादन मिळते. लागवड करताना साधारणपणे ६ फूट (Six-foot) रुंदीचा बेड ठेवलेला आहे आणि त्यावर सवा फुटावर (१.२५ फूट) छिद्रे करून झिगझॅग (Zig-Zag) पद्धतीने लागवड करण्यात आली आहे. या पद्धतीनुसार, प्रति एकरसाठी सुमारे ३ किलो बियाणे (सरासरी अडीच ते साडेतीन किलो) लागते.
शेतीची तयारी आणि बुरशी नियंत्रण
पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी शेत तयार करताना खास काळजी घेणे आवश्यक आहे. प्रथम, जमिनीची खोल नांगरणी करून नंतर रोटावेटर मारून जमीन मोकळी करावी. यानंतर, शेत साधारण एक ते दीड महिन्यासाठी तसेच मोकळे ठेवावे. यामुळे ऊन, पाऊस आणि वाऱ्यामुळे जमिनीतील हानिकारक बुरशी (Harmful Fungi) निकामी होतात किंवा मरून जातात. शेतकरी अनेकदा लवकर उत्पादन मिळावे यासाठी ओल्या शेतात घाईघाईने लागवड करतात, ज्यामुळे बुरशीचा प्रादुर्भाव वाढतो. शेत काही काळ मोकळे ठेवल्यास येणाऱ्या हंगामात बुरशीचे प्रमाण अतिशय कमी राहते. लागवडीनंतर लगेच बुरशीचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी जैविक बुरशीनाशकांचा वापर करावा.
आरंभिक खत व्यवस्थापन (मध्यम जमिनीसाठी)
पिकाची वाढ चांगल्या प्रकारे होण्यासाठी जमिनीची प्रत लक्षात घेऊन खत व्यवस्थापन करावे लागते. मध्यम प्रकारच्या जमिनीसाठी प्रति एकर खताचा डोस खालीलप्रमाणे दिला आहे:
-
डीएपी (डाय-अमोनियम फॉस्फेट): ५० किलो प्रति एकर.
-
एमओपी (म्युरेट ऑफ पोटॅश): ५० किलो प्रति एकर.
-
निमुळी पेंड: ५० किलो प्रति एकर (जमिनीतील किडी आणि रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी).
-
बेसन सल्फ (सल्फर ९०%): १० किलो प्रति एकर (सल्फरमुळे झाडाला काळोखी येते आणि तेल/प्रथिने तयार होतात).
-
मिक्स मायक्रोन्यूट्रियंट्स (सूक्ष्म अन्नद्रव्ये): १० किलो प्रति एकर.
या खत व्यवस्थापनामुळे पिकाची वाढ अतिशय चांगली होते.
उत्कृष्ट वाढ आणि काळोखीसाठी उपाययोजना
बियाणे लागवडीनंतर, पिकाची चांगली वाढ व्हावी यासाठी मायकोरायझा चा वापर करण्यात आला आहे. तसेच, पिकाची शाखीय वाढ होण्यासाठी आणि चांगला काळूख येण्यासाठी (Palgro) वापरण्याची शिफारस केली आहे. पालग्रो मध्ये जिब्रेलिक ऍसिड ०.००१% हा घटक असतो, जो पिकामधील हार्मोन्स वाढवून पिकाची वाढ जलद करतो. सद्यस्थितीत, लागवड होऊन अवघ्या ५ ते ७ दिवसांचे झालेले पीक दोन पानांवर असून, ते अतिशय टवटवीत आणि निरोगी दिसत आहे. योग्य खत व्यवस्थापन आणि वेळेवर नियोजन केल्यास पीक वाढीला वेग मिळतो आणि उत्पन्नामध्ये जास्तीत जास्त फायदा होतो.
