राज्यातील लाखो सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी एक अत्यंत दिलासादायक आणि आनंदाची बातमी आहे. डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या (PDKV) अमरावती येथील प्रादेशिक सोयाबीन संशोधन केंद्राने सोयाबीनचे एक नवीन, अधिक उत्पादनक्षम आणि हवामान बदलास तोंड देणारे वाण विकसित केले आहे. हे वाण लवकरच शेतकऱ्यांच्या बांधावर पोहोचणार असून, येत्या खरीप हंगामापासून पेरणीसाठी उपलब्ध होण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे राज्यातील सोयाबीन पट्ट्यात नवीन क्रांती घडण्याची अपेक्षा आहे.
डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाने यापूर्वी ‘पीडीकेव्ही अंबा’ आणि ‘सुवर्ण सोया’ यांसारखी यशस्वी वाण देऊन शेतकऱ्यांचा विश्वास संपादन केला आहे. ही वाणे उत्पादन, तेलाचे प्रमाण आणि रोगप्रतिकारक शक्ती यामुळे विदर्भ आणि मराठवाड्यात प्रचंड लोकप्रिय झाली. याच यशाची पुनरावृत्ती करत, विद्यापीठाने आता संशोधनाची अंतिम प्रक्रिया पूर्ण करून हे नवे वाण शेतकऱ्यांसाठी आणले आहे. सध्या या वाणाच्या अधिकृत घोषणेची आणि नामकरणाची प्रक्रिया सुरू असून, लवकरच ते प्रसारित केले जाईल.
काय आहेत नव्या वाणाची वैशिष्ट्ये?
विद्यापीठाने विकसित केलेले हे नवीन वाण शेतकऱ्यांच्या गरजा आणि सध्याच्या हवामान बदलाचे आव्हान लक्षात घेऊन तयार केले आहे. त्याची प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे:
-
अधिक उत्पादनक्षमता: हे वाण सध्याच्या वाणांपेक्षा जास्त उत्पादन देण्यास सक्षम आहे.
-
रोगप्रतिकार शक्ती: पिवळा मोझॅक, तांबेरा यांसारख्या रोगांना अधिक प्रभावीपणे प्रतिकार करते.
-
हवामान बदलास अनुकूल: विदर्भ-मराठवाड्यात नेहमी येणारा पावसाचा खंड आणि उष्णतेचा ताण सहन करण्याची क्षमता यात अधिक आहे.
-
उत्तम तेल प्रमाण: या वाणात तेलाचे प्रमाण चांगले असल्याने तेल उद्योगांकडूनही याला पसंती मिळण्याची शक्यता आहे.
-
कमी कालावधी: हे वाण कमी कालावधीत काढणीला येत असल्याने शेतकऱ्यांना पुढील पिकाचे नियोजन करणे सोपे जाईल.
“सोयाबीन बियाण्याचे नवे वाण विकसित करण्यात आले असून लवकरच ते प्रसारित केले जाईल. येत्या खरीप हंगामात शेतकऱ्यांना हे वाण अत्यंत उपयोगी ठरेल.”
– डॉ. एस. एस. माने, संशोधन संचालक, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ
शेतकऱ्यांना कसा होणार फायदा?
गेली काही वर्षे रोगराई, पावसाची अनियमितता आणि उत्पादनातील घट यामुळे सोयाबीन उत्पादक शेतकरी मोठ्या आर्थिक संकटात सापडला होता. या पार्श्वभूमीवर, पीडीकेव्हीकडून येणारे हे नवीन वाण शेतकऱ्यांसाठी एक नवी संजीवनी ठरू शकते. यामुळे केवळ उत्पादनात वाढ होणार नाही, तर कीटकनाशके आणि बुरशीनाशकांवरील खर्च कमी होऊन शेतकऱ्यांच्या नफ्यात वाढ होईल. प्रतिकूल हवामानातही स्थिर उत्पादन देण्याची क्षमता हे या वाणाचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य ठरणार आहे.
शेतकऱ्यांना कधी मिळणार हे वाण?
विद्यापीठाकडून या वाणाच्या अधिकृत प्रसारणाची प्रक्रिया लवकरच सुरू होणार आहे. त्यानंतर, प्रमाणित बियाणे उत्पादक कंपन्या आणि शेतकरी उत्पादक कंपन्यांच्या माध्यमातून बियाणे उत्पादनाची तयारी सुरू झाली आहे. सर्व प्रक्रिया वेळेत पूर्ण झाल्यास, खरीप २०२६ च्या हंगामात हे नवीन वाण शेतकऱ्यांना पेरणीसाठी उपलब्ध होण्याची दाट शक्यता आहे. राज्यातील सुमारे ४० लाख हेक्टर सोयाबीन क्षेत्रासाठी ही एक अत्यंत सकारात्मक आणि आशादायक घडामोड मानली जात आहे.
