पोकरा २.० (NDKSP) अंतर्गत ७२०० हून अधिक गावांमध्ये योजना; एफपीसी आणि महिला बचत गटांना ६०% पर्यंत अनुदान
राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी कृषी यांत्रिकीकरण सहज शक्य व्हावे, या उद्देशाने नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पाच्या (पोकरा २.०) टप्पा दोन अंतर्गत ‘कृषी अवजार बँक अनुदान योजना’ राबवली जात आहे. ही योजना राज्यातील २१ जिल्ह्यांमधील ७२०० हून अधिक गावांमध्ये सक्रिय आहे. अनेक लहान शेतकऱ्यांसाठी स्वतः ट्रॅक्टर किंवा मोठी अवजारे खरेदी करणे आर्थिकदृष्ट्या परवडणारे नसते. अशावेळी, कृषी अवजार बँकेच्या माध्यमातून अवजारांचा सामूहिक वापर केल्यास शेतकऱ्यांचा खर्च वाचतो आणि अवजार बँक चालवणाऱ्या गटाला एक चांगला रोजगार मिळतो.
अनुदान मर्यादा आणि पात्र लाभार्थी
या योजनेअंतर्गत कृषी अवजार बँकेच्या स्थापनेसाठी कमाल ४० लाख रुपयांपर्यंतच्या प्रकल्प खर्चावर ६०% पर्यंत अनुदान दिले जाते, म्हणजेच लाभार्थी गट जास्तीत जास्त २४ लाख रुपयांपर्यंत अनुदान मिळवू शकतात. या योजनेसाठी शेतकरी उत्पादक कंपन्या (FPC), महाराष्ट्र राज्य ग्रामीण जीवनोन्नती अभियानांतर्गत (MSRLM) पुरस्कृत महिला बचत गट आणि ग्राम संघटना (VWS) हे लाभार्थी म्हणून पात्र आहेत.
अर्ज आणि बँकेसाठी महत्त्वाच्या अटी
गटांसाठी अर्ज करताना काही महत्त्वाच्या अटींचे पालन करणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, महिला बचत गटात वेगवेगळ्या कुटुंबातील किमान १० सदस्य असणे अनिवार्य आहे. तसेच, ज्या गटांनी यापूर्वी कोणत्याही सरकारी योजनेतून कृषी अवजार बँकेचा लाभ घेतला आहे, ते गट या योजनेसाठी अर्ज करू शकत नाहीत. याव्यतिरिक्त, प्रत्येक गावात फक्त एका अवजार बँकेला मंजुरी दिली जाईल आणि एकापेक्षा जास्त अर्ज आल्यास लॉटरी पद्धतीने लाभार्थ्यांची निवड केली जाईल.
स्वनिधी आणि बँक कर्जाची अट
या योजनेत अनुदानाचा लाभ ६०% असला तरी, उर्वरित ४०% खर्च लाभार्थी गटाला स्वतः उभा करावा लागतो. जर प्रकल्पाचे मूल्य २० लाख रुपयांपेक्षा जास्त असेल, तर गटाला बँक कर्ज घेणे बंधनकारक आहे. अशा परिस्थितीत, एकूण प्रकल्प मूल्याच्या किमान ७५% कर्ज बँकेकडून घेणे आवश्यक आहे आणि उर्वरित रक्कम स्वनिधीतून जमा करावी लागते.
खरेदी करता येणारी अवजारे आणि अर्ज प्रक्रिया
या बँकेतून ३५ एचपी पेक्षा जास्त क्षमतेचा मोठा ट्रॅक्टर, लहान ट्रॅक्टर आणि नांगरणी, पेरणी, मळणी यांसारखी किमान दोन कृषी अवजारे खरेदी करता येतात. या अवजारांवरही ६०% पर्यंत अनुदान दिले जाते. या योजनेसाठी पात्र असलेले गट एनडीकेएसपीच्या (NDKSP) पोर्टलवर ऑनलाईन अर्ज करू शकतात. जर आपले गाव पोकरा प्रकल्पांतर्गत नसेल, तरी गट महाडीबीटी पोर्टलवर ५०% अनुदानासाठी अर्ज करू शकतात.