उगवणीपूर्वीच्या फवारणीने पिकाला धोका नाही, खर्चही वाचतो; उगवणीनंतर फवारणी करायची झाल्यास ‘हे’ आहेत पर्याय.
राज्यात सध्या गहू पेरणीची लगबग सुरू असून, अनेक शेतकऱ्यांसमोर पिकातील तण नियंत्रणाचे आव्हान उभे राहिले आहे. गव्हाच्या पिकात उगवणारे तण पिकाच्या वाढीसाठी आवश्यक असलेले अन्नद्रव्ये शोषून घेतात, ज्यामुळे उत्पादनात मोठी घट येऊ शकते. यावर उपाय म्हणून कोणते तणनाशक वापरावे, याबाबत अनेक शेतकऱ्यांमध्ये संभ्रम आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी बाजारात दोन प्रकारचे तणनाशक उपलब्ध आहेत: एक जे पेरणीनंतर लगेच वापरायचे आहे (Pre-emergence) आणि दुसरे जे तण उगवल्यानंतर वापरायचे आहे (Post-emergence).
पेरणीनंतर उगवणीपूर्वीची फवारणी: सर्वोत्तम आणि सुरक्षित पर्याय
तण नियंत्रणाचा हा सर्वात प्रभावी आणि पिकासाठी सुरक्षित मार्ग मानला जातो. यामध्ये गहू पेरणीनंतर, पण पीक आणि तण उगवण्यापूर्वीच तणनाशकाची फवारणी केली जाते. यामुळे जमिनीत असलेल्या तणाच्या बिया उगवतच नाहीत आणि पीक सुरुवातीपासूनच तणमुक्त राहते. पंजाब आणि हरियाणासारख्या राज्यांमध्ये ७०% पेक्षा जास्त शेतकरी याच पद्धतीचा अवलंब करतात.
कोणते तणनाशक वापरावे?
या पद्धतीचा मुख्य फायदा म्हणजे, तण उगवून न आल्याने पिकाला कोणताही धक्का बसत नाही आणि त्याची वाढ सुरुवातीपासून जोमदार होते. ‘अव्किरा’ हे दुहेरी पद्धतीने काम करते, म्हणजे ते तणाला उगवू देत नाही आणि समजा काही तण उगवलेच, तर त्यांनाही मारण्याचे काम करते, ज्यामुळे दीर्घकाळ नियंत्रण मिळते.
उगवणीनंतरची फवारणी (Post-emergence): दुसरा पर्याय
ज्या शेतकऱ्यांना पेरणीनंतर लगेच तणनाशक फवारणी करणे शक्य झाले नाही आणि त्यांच्या शेतात गव्हाबरोबर तणही उगवले आहे, त्यांच्यासाठी हा पर्याय उपलब्ध आहे. ही फवारणी साधारणपणे पेरणीनंतर २० ते २५ दिवसांनी केली जाते. मात्र, या पद्धतीचा एक तोटा म्हणजे, ही तणनाशके गव्हाच्या पिकाला तात्पुरता झटका देऊ शकतात, ज्यामुळे पीक १० ते १२ दिवस पिवळे पडू शकते किंवा त्याची वाढ काही काळासाठी थांबू शकते.
यासाठी UPL कंपनीचे ‘वेस्टा’ (Vesta) हे तणनाशक १६० ग्रॅम प्रति एकर या प्रमाणात वापरता येते. दुसरा पर्याय म्हणून FMC कंपनीचे ‘अल्ग्रिप’ (Algrip) ८ ग्रॅम आणि सोबत ‘डायनोफॉप’ (Dynofop) १६० ग्रॅम प्रति एकर याप्रमाणे एकत्र करून फवारता येते.
फवारणी करताना ही काळजी घ्या!
कोणतेही तणनाशक वापरताना प्रति एकर किमान १५० ते २०० लिटर पाण्याचा वापर करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून फवारणी संपूर्ण जमिनीवर सारख्या प्रमाणात होईल. तसेच, उगवणीनंतर फवारणी करताना जमिनीत पुरेसा ओलावा (वापसा स्थिती) असणे आवश्यक आहे, तरच त्याचे चांगले परिणाम मिळतात. कंपनीने शिफारस केलेले प्रमाण कमी-जास्त करू नये, अन्यथा अपेक्षित परिणाम मिळणार नाहीत.
