बंगालच्या उपसागरात तयार होणाऱ्या संभाव्य चक्रीवादळी सिस्टीमचा धोका महाराष्ट्रावरून जवळपास टळला आहे. ही सिस्टीम आता पूर्व भारत आणि बांगलादेशच्या दिशेने सरकणार असल्यामुळे महाराष्ट्रात जोरदार पावसाची शक्यता संपली आहे. मात्र, या वातावरणीय बदलामुळे राज्यात केवळ ढगाळ परिस्थिती राहील आणि त्यानंतर १ डिसेंबरपासून पुन्हा थंडीची तीव्र लाट येणार असल्याचा सविस्तर अंदाज हवामान तज्ञ डॉ. मच्छिंद्र बांगर यांनी दिला आहे.
राज्यातील थंडीच्या लाटेचे सखोल विश्लेषण
महाराष्ट्रात सध्या जाणवत असलेल्या थंडीमागे फार मोठे वेस्टर्न डिस्टर्बन्स (WD) नसतानाही थंडी का तयार झाली, याबद्दल तज्ञांनी सविस्तर माहिती दिली आहे. सध्या दक्षिणायन सुरू असल्याने रात्र मोठी होते आणि दिवसा सूर्याच्या किरणांचा प्रभाव सरळ रेषेत नसल्यामुळे उष्णतामानामध्ये नैसर्गिकरित्या घट होत असते. यालाच निरभ्र आकाशाची (ढगाळ परिस्थितीचा अभाव) साथ मिळाल्याने थंडीसाठी अनुकूल परिस्थिती तयार होते.
उत्तरेकडील बर्फवृष्टीमुळे थंडगार वारे महाराष्ट्राकडे येतात, ज्यामुळे थंडीची लाट तयार होते. विदर्भ, उत्तर महाराष्ट्र आणि मराठवाड्याच्या उत्तरेकडील भागांत याचा परिणाम प्रकर्षाने जाणवतो.
चक्रीवादळ प्रणाली आणि मार्गातील बदल
सध्या अरबी समुद्रामध्ये एक सायक्लोनिक सर्कुलेशन कार्यरत आहे, तर दुसरी नवीन सिस्टीम आकार घेत आहे. याव्यतिरिक्त, पूर्व भारतामध्येही एक सिस्टीम सक्रिय आहे. या सिस्टीम्स लवकरच डिप्रेशन किंवा चक्रीवादळात रूपांतरित होण्याची शक्यता आहे.
पूर्वी वर्तवलेला अंदाज बदलला असून, १८ नोव्हेंबरपर्यंत महाराष्ट्रावर येऊन जोरदार पाऊस पाडण्याची शक्यता असलेली ही सिस्टीम आता आपली दिशा बदलत आहे. ताज्या मॉडेलनुसार, ही सिस्टीम बंगालच्या उपसागरातून पूर्व किनारपट्टीवर धडकून बांगलादेश किंवा पूर्व भारताकडे निघून जाईल. चीनच्या समुद्रातून मोठ्या प्रमाणात बाष्प बंगालच्या उपसागरात येत आहे, ज्यामुळे भविष्यात कमी दाबाचे क्षेत्र तयार होण्यास अनुकूल परिस्थिती निर्माण झाली आहे, पण त्याचा परिणाम मुख्यत्वे दक्षिण भारतावर दिसेल.
पावसाळी धोका टळला, केवळ ढगाळ हवामान
जीएफएस (GFS) आणि ईसीएमडब्ल्यूएफ (ECMWF) या प्रमुख हवामान मॉडेल्सच्या विश्लेषणानुसार, महाराष्ट्रात फार मोठी पावसाळी परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता नाही. राज्यात फक्त काही भागांत हलकी ढगाळ परिस्थिती तयार होईल:
-
दक्षिण कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्र (२५-२६ नोव्हेंबर): सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर, सातारा, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग या भागात २५ तारखेला ढगाळ वातावरण असेल. अतिशय तुरळक ठिकाणी हलका पाऊस होऊ शकतो. २६ तारखेला हे वातावरण रायगड, रत्नागिरी आणि साताऱ्याकडे सरकू शकते.
-
उत्तर कोकण (२७ नोव्हेंबर): पालघर-डहाणूच्या भागात थोडी ढगाळ परिस्थिती जाणवेल.
-
मॉडेल एरर: कालच्या अंदाजात विदर्भ आणि मध्य प्रदेशात स्थानिक स्वरूपाचे वातावरण दाखवले होते, परंतु आता तो केवळ मॉडेल एरर (त्रुटी) असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
शेतकऱ्यांनी या ढगाळ परिस्थितीमुळे पाऊस येईल अशी भीती बाळगण्याचे कारण नाही, कारण पावसासाठी अनुकूल स्थिती नाही.
थंडीचा पुढचा टप्पा: १ डिसेंबरपासून प्रकोप
सध्या बंगालच्या उपसागराच्या सिस्टीममुळे राज्यात थंडीचे प्रमाण कमी होत आहे. ही घट २७ नोव्हेंबरपर्यंत कायम राहील.
-
२८ नोव्हेंबर: या दिवशी पुन्हा हलक्या स्वरूपाची थंडी जाणवायला सुरुवात होईल.
-
२९, ३० नोव्हेंबर आणि १ डिसेंबर: या तीन दिवसांत थंडीची लाट तीव्र होईल.
-
१ डिसेंबर: या दिवशी राज्यात पुन्हा एकदा तीव्र थंडीची लाट येईल आणि अनेक भागांत तापमान ८ अंश सेल्सियसपर्यंत खाली येण्याची शक्यता आहे.
ईसीएमडब्ल्यूएफ मॉडेलनुसार, बंगालच्या उपसागरातील सिस्टीम ३० नोव्हेंबरच्या दरम्यान विशाखापट्टणमच्या दिशेने लँडफॉल होण्यासाठी सरकेल आणि त्याची गती वाढल्यास डिप्रेशन किंवा वादळात रूपांतर होईल. १ ते ४ डिसेंबर दरम्यान याचा प्रभाव पूर्व भारत (भुवनेश्वरच्या दरम्यान) आणि बांगलादेशवर राहील. मात्र, याचा महाराष्ट्रावर फारसा परिणाम होणार नाही.
एकंदरीत, केवळ दोन-चार दिवसांसाठी थंडीचे प्रमाण कमी होईल; या पलीकडे या वातावरणाचा कोणताही मोठा परिणाम महाराष्ट्रातील शेतीवर होणार नाही, असे तज्ञांनी स्पष्ट केले आहे.
